برگزاری کارگاه
باسمه تعالی
به اطلاع می رساند کارگاه آموزشی با عنوان هوشمند سازی مدارس
برگزار می گردد.
زمان :پنج شنبه ۱/۱۲/۱۳۹۲
مکان:بجنورد هنرستان سیرجانیان
باسمه تعالی
به اطلاع می رساند کارگاه آموزشی با عنوان هوشمند سازی مدارس
برگزار می گردد.
زمان :پنج شنبه ۱/۱۲/۱۳۹۲
مکان:بجنورد هنرستان سیرجانیان
باسمه تعالی
با سلام وبلاگ جدید با نام آشپزی دریا توسط همکاران هنر آموز افتتاح گردید
لطفا برای بازدید به آدرس زیر مراجعه نمایید
www.ashpazidarya.persianblog.ir
آن که بر ظلم شب شدی پیروز در زمین و زمان خمینی بود
سال ها رنج و غربت و سختی می کشیدی به جان خمینی بود
آن که هم افتخار و عزت داد بر همه شیعیان خمینی بود
آن که بودی یگانه دوران در تمام جهان خمینی بود
آن که می زد شجاعتش فریاد بر سر دشمنان خمینی بود
مانده در قلب ما همی یادش تا ابد جاودان خمینی بود
ایام مبارک دهه فجر و یوم الله ۲۲ بهمن بر همه مردم مسلمان ایران و آزادگان جهان مبارک باد
سوالات عملی درس مهارتی سالم زیستن مقدماتی
1-روش اندازه گیری TPR(درجه حرارت (دهانی و زیر بغل)نبض-تنفس-فشار خون)
2-اجرای تنفس مصنوعی دهان به دهان (15بار در دقیقه)
3-اجرای ماساژ قلبی (60بار در دقیقه)
3-باز کردن راه تنفس (راه هوایی)
4-اجرای تنفس مصنوعی وماساژ قلبی یک امداد گر(2تنفس 30 ماساژ)
5-اجرای تنفس مصنوعی وماساژ قلبی دو امداد گر(2تنفس 30 ماساژ)
6-وضعیت در شوک و اجرای آن در مصدوم
7-روش کنترل خونریزی خارجی(به عنوان مثال خونریزی در شصت)
8-اجرای یک پانسمان ساده
9-کمک اولیه در خون دماغ
10-طرز تهیه بالشتک گرد (باند کرواتی)و توضیح دادن کاربرد آن
11-اقدامات کلی در شکستگی باز (بالشتک-چند گاز استریل-باند نواری)
12-بانداژشکستگی فک(کرواتی-بالشتک)
13-طرز تهیه محافظ گردن در شکستگی گردن (چند روزنامه –باند سه گوش)
14-بانداژ شکستگی دنده (یک قطعه گاز بزرگ-باند سه گوش)
15-بانداژ شکستگی استخوان ترقوه (یک باند سه گوش-یک باند کرواتی)
16- بانداژ شکستگی بازو(یک قطعه باند بزرگ (پد) –باند کرواتی –باند سه گوش)
17- بانداژ شکستگی مچ دست و انگشتان(بالشتک-باند کرواتی-باند سه گوش)
18- بانداژ شکستگی آرنج (3باند کرواتی) درحالت باز شکسته باشد
19-پانسمان و بانداژ یک سوختگی درجه 2در ساعد
20-خروج جسم خارجی در بزرگ سالان و شیر خواران
سوالات عملی درس مهارتی سالم زیستن پیشرفته
بلوغ
1- برنامه غذایی یک روز خود را را طرح ریزی کنید
مراقبت از بیمار
1- روش کار ماساژ پشت بیمار را شرح دهید
2- برای سرگرم کردن بیمار چه کارهای می توان انجام داد
3- با استفاده از دماسنج دهانی،دمای بدن خود را اندازه و سپس آن را بخوانید
4- با استفاده از دستگاه فشارخون،فشار خون هم کلاسی خود را اندازه بگیرید
5- محلول ORSخانگی چگونه تهیه می شود
آموزش بهداشت
1-نونه هایی از رفتار های بهداشتی و غیر بهداشتی که در اطراف خود می بینید را نام ببرید
2-آقای.......به سیگار اعتیاد دارد.او پدر خانواده ای است که 5نفر عضو دارد او معمولا هنگامی که عصرها همه دور هم جمع می شوند سیگار می کشد اگر شما به جای فرزند این خانواده بودید چه اقدامی را برای اصلاح رفتار پدر می کردید
بیماریها
1-علایم کم آبی شدید را در کودک مبتلا به اسهال را شرح دهید
2-نحوه بلند کردن صحیح اشیاء را نمایش دهید.
3-شخصی به پزشگ مراجعه می کند و از پر نوشی و تکرر ادرار،تشنگی،پرخوری شکایت دارد،پزشک معالج به چه بیماری مشکوک می شود؟بعد از معاینه وآزمایش چه توصیه هایی به بیمارمی کند.
بهداشت مادر کودک
1-محاسبه تاریخ احتمالی زایمان......
2-تغییرهای وزن بدن مادر باردار در سه ماهه اول-دوم-سوم چگونه است.
3-انواع روشهای تا زدن کهنه.
4-نحوه کهنه کردن نوزاد
5-شستن نوزادی که بند ناف دارد.
6-شستن نوزادی که بند ناف افتاده است.
1-یک نمونه ازتمرین های گرم کننده-استقامتی-انعطاف پذیری-تعادلی وایستا را که برای سالمندان توصیه شده است بصورت عملی انجام دهید.
2-راههای پیشگیری از پوکی استخوان برای سالمندان را بیان کنید.
باسمه تعالی
با سلام و خسته نباشید خدمت همکاران هنرآموز به اطلاع می رساند دوره ضمن خدمت
تخصصی با عنوان راهبرد علوی دولت اسلامی برگزار می گردد.
مکان:بجنورد هنرستان محمودیه
زمان:بنج شنبه-جمعه(1392/11/24-1392/11/25)
مدرس:سرکار خانم فریبا باقری باغان
کد دوره:96102840
1 |
یک لیوان شکر چند گرم است؟ الف)25 ب) 125 ج)150 د)200 |
|
2 |
اصطلاح گراتن یعنی چه؟ الف) نوعی پودینگ گوشت ب) انواع سبزیجات پخته شده ج)سوپ رقیق د)ساندویچ روباز |
|
3 |
کدام دسته از ماهیهای زیر از دریای خزر صید می شود؟ الف)هامور و صدف و کفال ب)کپور و کولی و اردک ماهی ج)ازون برون و کپور و سنگسو د)سرخو و شیر و کفال |
|
4 |
در کدام روش پخت ویتامین های غذا بیشتر حفظ می شود؟ الف)بخارپز ب)سرخ کردن ج) آب پز د)کبابی |
|
5 |
برنامه ریزی مایکروویو بر اساس چه عاملی صورت می گیرد؟ الف)قدرت ب)زمان ج)آب موجود در غذا د)قدرت و زمان |
|
6 |
در خورش کرفس از کدام چاشنی استفاده می شود؟ الف)آبلیمو ب)آبغوره ج)رب انار د)آلو |
|
7 |
قلیه ماهی بیشتر در کجا پخته می شود؟ الف)گیلان ب)مازندران ج)اصفهان د)جنوب |
|
8 |
جوهر لیمو چه خاصیتی در شیرینی جات دارد؟ الف) حفظ رطوبت ب)بوگیری ج)رنگ دهی د)هوادهی |
|
9 |
عامل مهم در تهه ترشی چیست؟ الف)میوه ها ب)سبزیجات ج)سرکه د)ادویه |
|
10 |
برای سفره آرایی از شمع بیشتر در کدام میز استفاده می شود؟ الف)صبحانه ب)نهار ج)عصرانه د)شام |
|
11 |
برای میز مربوط به نهار و شام معمولاً از چه سفره هایی استفاده می شود؟ الف)شاد ب)فانتزی ج)گلدار و سفید د)کتان و روشن |
|
12 |
یک پیمانه روغن مایع چند گرم است ؟ الف)125 ب)150 ج)200 د)250 |
|
13 |
روغن در دمای بالا چه تغییری می کند؟ الف)اکرولیک تولید می کند ب)سرطانزا می شود ج)پلیریزه می شود د)همه موارد |
|
14 |
مرغوبترین گوشت کدام گزینه است؟ الف)گوساله نر ب)شیشک ج)میش د)همه موارد |
|
15 |
اصطلاح کنسومه چیست؟ الف)سوپ رقیق ب)سوپ غلیظ ج)آب مرغ د)سوپ روسی |
|
16 |
اصطلاح کاناپ یعنی چه؟ الف)آب گوشت یا مرغ ب)سوپ غلیظ ج)نوعی پودینگ د)ساندویج رو باز |
|
17 |
| |
18 |
میرزاقاسمی جزء غذای کدام منطقه می باشد الف)گیلان ب)اصفهان ج)جنوب ایران د)ایتالیا |
|
19 |
کدام یک از موارد زیر در تهیه کیک اسفنجی استفاده نمی شود؟ الف) زرده تخم مرغ ب) آرد ج)شکر د)روغن |
|
20 |
بویون چیست؟ الف)آب گوشت ب)سوپ رقیق ج) سوپ غلیظ د)ساندویج روباز |
|
21 |
کدام یک از ظروف زیر را نمی توان برای پخت غذا در مایکروفر استفاده کرد؟ الف)سرامیکی ب)لعابی ج)آلومنیومی د)پیرکس |
|
22 |
چاشنی خورش قیمه چیست؟ الف)لیموعمانی-رب گوجه فرنگی ب)رب انار و شکر ج)آلو د)آبلیمو |
|
23 |
یک پیمانه آرد معادل چند گرم است؟ الف)100گرم ب)200گرم ج)125گرم د)250گرم |
|
24 |
منظور از کارامل کردن چیست؟ الف)حل کردن ژلاتین روی بخار آب ب)آب کردن شکر روی حرارت ملایم ج)زدن سفیده تخم مرغ با پودر قند د)آب کردن شکر با حرارت تند و سریع |
|
25 |
اگر مایع کتلت شل باشد چه چیزی به آن اضافه می کنیم؟ الف)سیب زمینی ب)گوشت ج)آرد نخودچی د)تخم مرغ |
|
26 |
منظور از خوابانیدن برنج در آب نمک غلیظ چیست؟ الف)برای سفید کردن برنج ب)برای خوب دم کشیدن برنج ج)برای تر کشیدن و مقاوم شدن د)برای فره دار شدن |
|
27 |
پیتزا غذای معروف کدام کشور است؟ الف)ایتالیا ب)روسیه ج)فرانسه د)آلمان |
|
28 |
چه موقع به گوشت های قرمز نمک اضافه می کنیم؟ الف)اوایل پخت ب)اواسط پخت ج)بعد از پخت د)قبل از پخت |
|
29 |
برای نگه داری مواد غذایی در فریزر به چه نکاتی باید توجه کرد؟ الف)سبزیها را تا حد امکان بصورت خام نگهداری نکنیم ب)میوه ها را بعد از آبکشی فریزر کرد ج)سبزیها را تا حد امکان به صورت خام نگهداری کنیم د)همه موارد |
|
30 |
هنگام استفاده از زودپز چه مقدار از فضای آن باید خالی باشد؟ الف) ب) ج) د) |
|
31 |
امواج مایکروویو توسط کدامیک از گزینه های زیر منعکس می شود؟ الف)فلز ب)شیشه ج)چوب د)کاغذ |
|
32 |
کندن پر پرندگان و سوزاندن موهای ریز آن روی شعله آتش را چه می گویند؟ الف)خلال کردن ب)بیات کردن ج)ور آمدن د)گز دادن |
|
33 |
از کدام قسمت گیاه کاسنی برای دم کردن استفاده می کنند؟ الف)برگ ب)ریشه ج)ساقه د)گزینه الف و ب |
|
34 |
اندازه دستمال سفره برای میز صبحانه چه اندازه است؟ الف)35×35 ب)45×45 ج)50×50 د)35×45 |
|
35 |
در پختن کیک و شیرینی جات هر تخم مرغ کامل چه مقدار آرد را هوا دهی می کند؟ الف)دو برابر ب)هم وزن ج)سه برابر د)چهار برابر |
|
36 |
خواص زرده تخم مرغ کدام است؟ الف)رنگ ب)طعم ج)تردی شیرینی د)همه موارد |
|
37 |
خواص کره در شیرینی پزی چیست؟ الف)استحکام ب)فرم ذهنی ج)طعم دهی د)همه موارد |
|
38 |
حرارت فر برای پخت شیرینی های خشک چند درجه است؟ الف)150 سانتی گراد ب)180 سانتی گراد ج)140 سانتی گراد د)200 سانتی گراد |
|
39 |
کدام روغن زیر از همه در برابر حرارت مقاوم تر است؟ الف)نباتی ب)هسته انگور ج)کنجد د)ذرت |
|
40 |
..........شیره یا اسانس میوهی لوبیا مانند و سیاه رنگ گیاهی گرمسیری است که در شیرینی پزی بکار می رود. الف)قهوه ب)کاکائو ج)هل د)وانیل |
|
41 |
در پخت کیک بیکینگ پودر با کدام یک از موارد زیر مخلوط می شود؟ الف)تخم مرغ ب)شکر ج)آرد د)روغن |
|
42 |
برای حل کردن پودر کاکائو ابتدا..... الف)آب به آن اضافه می کنیم. ب)شیر به آن اضافه می کنیم. ج) با کمی شکر مخلوط کرده بعد آب یا شیر اضافه می کنیم. د)همه موارد |
|
43 |
علت بسته نشدن ژله یا کرم در یخچال چیست؟ الف)زیادی شکر ب)کمی شکر ج)کمی ژلاتین د)زیادی آب |
|
44 |
علت ترک خوردن سطح کیک چیست؟ الف) زیاد بودن تخم مرغ ب)کم بودن تخم مرغ ج)داغ بودن بیش از حد فر د)وجود شیر در کیک |
|
45 |
در شیرینیهای خشک اگر شکر زیاد باشد.... الف)ترد می شود. ب)سفت می شود. ج)از هم می پاشد. د)می چسبد. |
|
46 |
در تهیه مربا آلبالو از چه نوع ظرفی باید استفاده کرد؟ الف)آلومینیوم ب)مس ج)کروی د)لعابی |
|
47 |
مارمالاد چیست؟ الف)مربای سفت شده است. ب)مربای هویج است. ج)مربای پخته و له شده است. د)مربای سرد شده است |
|
48 |
کدام یک از موارد زیر در تهیه کیک اسفنجی بکار نمی رود؟ الف)روغن ب)سفیده تخم مرغ ج)زرده تخم مرغ د)شکر |
|
49 |
مدت پخت کدام یک از مرباها کوتاه تر است؟ الف)به ب)توت فرنگی ج)کدو د)هویج |
|
50 |
چاشنی خورش کرفس ........است. الف)آب غوره ب)سرکه ج)ماست د)ترشی |
|
51 |
چاشنی خورش فسنجان ........ الف)آب انار ب)رب نار ج)آب لیمو د)آب غوره |
|
52 |
در تهیه ماست و پنیر کدام کزینه صحیح نیست؟ الف)در تهیه ماست برای هریک کیلوگرم شیر، 4 قاشق غذا خوری ماست استفاده می شود. ب)در تهیه پنیر شیر را در حد 37 درجه گرم می کنیم. ج)برای هر یک کیلو گرم شیر، 2 قرص مایه پنیر استفاده می کنیم. د)در تهیه پنیر ظرف شیر را به مدت یک ساعت درجای گرم می گذاریم. |
|
53 |
برای تزیین ته چین از کدام مواد زیر استفاده می کنیم؟ الف)زرشک ب)پسته ج)ماست چکیده د)همه موراد. |
|
54 |
فاصله میهمان ها بر سر میز غذا بهتر است چند سانتی متر باشد؟ الف) 65 ب) 60 ج) 75 د) 50 |
|
55 |
هنگام سرو غذا از کدام سمت میهمان شروع می کنیم؟ الف)از سمت جلو ب) از طرف چپ ج) از سمت راست د) از سمت پهلو |
|
56 |
معمولاً در چیدن میز یا سفره کارد و چنگال در کدام طرف بشقاب قرار می گیرد؟ الف) کارد سمت راست چنگال سمت چپ ب)کارد و چنگال هر دو در سمت راست. ج) کارد و چنگال هر دو در سمت چپ د)کارد سمت چپ، چنگال سمت راست |
|
57 |
چه نوع سفره برای پذیرایی ناهار مناسب است؟ الف)پارچه کتان سفید. ب)سفره پلاستکی رنگی. ج)پارچهگلدار تک دوزی شده. د)پارچه ساتن گلدوزی |
|
چاي يكي از پرطرفدارترين نوشيدنيها در جهان است كه پس از آب و در مقام دوم به عنوان پرمصرفترين نوشيدني به حساب ميآيد.
چاي سبز اين روزها به دليل اطلاعرساني خوبي كه درباره فوايد آن صورت گرفته طرفداران زيادي پيدا كرده است. ولي بايد گفت مصرف اين نوشيدني در كشورهاي آسياي شرقي از جمله چين به هزاران سال قبل برميگردد. آنها معتقد بودند اين نوشيدني خواص درماني فوقالعادهاي دارد.
امروزه با تحقيقات وسيعي كه درباره اين گياه باارزش صورت گرفته، مشخص شده اين نوع چاي علاوه بر اثرات درماني، يك نوشيدني آرامشبخش و تسكيندهنده نيز به حساب ميآيد.
سوالي كه در ذهن خيليها مطرح ميشود اين كه چه خواصي در چاي سبز وجود دارد كه باعث برتري آن نسبت به ديگر چايها از جمله چاي سياه شده است؟
در جواب به اين پرسش بايد گفت چاي سبز در مقايسه با چاي سياه به اين دليل كه يك نوشيدني دمكرده غيرتخريبي است خواص بيشتري دارد.
اين نوشيدني قدرت سيستم دفاعي بدن را در مقابل سرطان به طور قابل ملاحظهاي افزايش ميدهد. پليفنول مادهاي است كه به ميزان قابل توجهي (پنج برابر بيشتر از چاي سياه) در چاي سبز يافت ميشود.
پليفنولهاي موجود در چاي سبز بيشتر با نام فلاونولها و كاتشينها شناخته ميشود كه 30 تا 40 درصد از مواد جامد استخراج شده از برگهاي چاي سبز خشك را تشكيل ميدهد.
مطالعات انجام شده نشان داده اين تركيبات بهطور قابل ملاحظهاي داراي خواص آنتياكسيداني، ضدسرطاني، ضدالتهابي و ضدباكتريايي است.
از طرفي چاي سبز حاوي تركيباتي چون پروتئين است كه 20 ـ 15 درصد وزن خشك آن را شامل ميشود. همچنين چاي سبز بيش از 15 نوع اسيد آمينه و هفت ـ پنج درصد كربوهيدرات شامل انواع گلوكز، فروكتوز و ساكاروز دارد.
از مواد معدني موجود در چاي سبز ميتوان به منيزم، كلسيم، منگنز، آهن، مس، روي، سلنيم، سديم، فسفر، پتاسيم، فلورايد و آلومينيوم اشاره كرد.
كافئين و برخي از ويتامينها نيز از تركيبات موجود در چاي سبز به شمار ميرود. در گذشته از چاي سبز علاوه بر خاصيت آرامبخشي به عنوان تسكيندهنده جاي نيش حشرات و همچنين براي درمان آفتاب سوختگي استفاده ميكردند.
گرچه اين نوع چاي در مقايسه با چاي سياه ارزش غذايي بيشتري دارد، ولي اين بدان معني نيست كه چاي سياه براي بدن بيفايده است و بايد آن را از سبد غذايي حذف كرد، بلكه چاي سياه نيز به شرطي كه به آن اسانس يا رنگهاي شيميايي اضافه نشده باشد، داراي خواص زيادي است.
خواص ضد سرطاني چاي سبز
نقش بازدارندگي چاي سبز در ايجاد سرطان، بخصوص در سرطانهايي مانند سينه، لوله گوارش و بخصوص پروستات كاملا به اثبات رسيده است. همچنين مانع بروز سرطانهايي مانند سرطان گردن، كليه، پانكراس و غدد شيري ميشود.
آخرين تحقيقات نشان ميدهد پليفنول موجود در چاي سبز علاوه بر خاصيت پيشگيريكننده در ايجاد سرطان پروستات ميتواند از پيشرفت بيماري در افرادي كه به اين نوع سرطان مبتلا شدهاند جلوگيري كند.
يكي از ويژگيهاي خوب چاي سبز، كاهش چربي و فشار خون است. در افرادي كه به طور مرتب از اين نوع چاي استفاده ميكنند اين ويژگي ميتواند به طور چشمگيري بيماريهاي قلبي و عروقي را كاهش دهد.
يكي از خواص ديگر اين ماده شگفتانگيز، كاهنده گلوكز ناشتاي خون است. حتما شما هم ميدانيد يكي از پارامترهاي تشخيص ديابت، گلوكز ناشتاست.
تحقيقات نشان ميدهد چاي سبز باعث بهبود تعادل ميزان قند در افراد ديابتي ميشود و به دنبال آن از مشكلات عروقي ناشي از قند بالا جلوگيري خواهد كرد، چرا كه ديابت نقش بسيار مهمي در بروز مشكلات عروقي دارد و همين ميتواند احتمال بروز سكته قلبي و مغزي را در فرد ديابتي بالا ببرد.
افرادي كه همزمان چربي، قند و فشار خون بالايي دارند، در شرايط متابوليك بدنشان عدم تعادل به وجود آمده كه در اصطلاح پزشكي به آن سندرم متابوليك گفته ميشود. بد نيست بدانيد چاي سبز در بهبود سندروم متابوليك تاثير بسيار زيادي دارد.
پژوهشها نشان داده چاي سبز ميتواند باعث كاهش تكثير سلولهاي كبدي در افراد مبتلا به بيماريهاي مزمن كبدي شود.
طبق آخرين بررسيها، چاي سبز نقش موثري در پيشگيري از بيماريهايي مانند پاركينسيون و آلزايمر دارد زيرا اين نوشيدني سبز به دليل خواص آنتياكسيداني علاوه بر خاصيت پيشگيريكننده از بروز سرطان، ميتواند از بيماريهاي مرتبط با زوال مغز نيز جلوگيري كند
امشب شب یلداست، شبی که ریشه در فرهنگ کهن ایرانی دارد، یلدایتـان مبارک....
دیر زمانی است که مردمان ایرانی و بسیاری از جوامع دیگر، در آغاز فصل زمستان مراسمی را جشن می گیرند که در میان اقوام گوناگون، نامها و انگیزههای متفاوتی دارد. در ایران و سرزمینهای همفرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام «شب چله» یا «شب یلدا» نام میبرند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است. به علت دقت گاه شماری ایرانی و انطباق کامل آن با تقویم طبیعی، همواره و در همه سالها، انقلاب زمستانی برابر با شامگاه سیام آذر و بامداد یکم دی است.
هر چند امروزه برخی به اشتباه بر این گمانند که مراسم شب چله برای رفع نحوست بلندترین شب سال برگزار میشود؛ اما میدانیم که در باورهای کهن ایرانی هیچ روز و شبی، نحس و بد یوم شناخته نمیشده است. جشن شب چله، همچون بسیاری از آیینهای ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد.
خورشید در حرکت سالانه خود، در آخر پاییز به پایینترین نقطه افق جنوب شرقی میرسد که موجب کوتاه شدن طول روز و افزایش زمان تاریکی شب میشود. اما از آغاز زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید دگربار بسوی شمال شرقی باز میگردد که نتیجه آن افزایش روشنایی روز و کاهش شب است. به عبارت دیگر، در ششماهه آغاز تابستان تا آغاز زمستان، در هر شبانهروز خورشید اندکی پایینتر از محل پیشین خود در افق طلوع میکند تا در نهایت در آغاز زمستان به پایینترین حد جنوبی خود با فاصله 5/23 درجه از شرق یا نقطه اعتدالین برسد.
از این روز به بعد، مسیر جابجاییهای طلوع خورشید معکوس شده و دوباره بسوی بالا و نقطه انقلاب تابستانی باز میگردد. آغاز بازگشتن خورشید بسوی شمالشرقی و افزایش طول روز، در اندیشه و باورهای مردم باستان به عنوان زمان زایش یا تولد دیگرباره خورشید دانسته میشد به طوری که آن را گرامی و فرخنده میداشتند.
در گذشته، آیینهایی در این هنگام برگزار میشده است که یکی از آنها جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده، بوده است. جشنی که از لازمههای آن، حضور کهنسالان و بزرگان خانواده، به نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز بوده است، و همچنین خوراکیهای فراوان برای بیداری درازمدت که همچون انار و هندوانه و سنجد، به رنگ سرخ خورشید باشند.
بسیاری از ادیان نیز به شب چله مفهومی دینی دادند. در آیین میتـرا (و بعدها با نام کیش مهر)، نخستین روز زمستان به نام «خوره روز» (خورشید روز)، روز تولد مهر و نخستین روز سال نو بشمار میآمده است و امروزه کارکرد خود را در تقویم میلادی که ادامه گاهشماری میترایی است و حدود چهارصد سال پس از مبدأ میلادی به وجود آمده؛ ادامه میدهد. فرقههای گوناگون عیسوی، با تفاوتهایی، زادروز مسیح را در یکی از روزهای نزدیک به انقلاب زمستانی میدانند و همچنین جشن سال نو و کریسمس را همچون تقویم کهن سیستانی در همین هنگام برگزار میکنند.
به روایت بیرونی، مبدأ سالشماری تقویم کهن سیستانی از آغاز زمستان بوده و جالب اینکه نام نخستین ماه سال آنان نیز «کریست» بوده است. منسوب داشتن میلاد به میلاد مسیح، به قرون متأخرتر باز میگردد و پیش از آن، آنگونه که ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه نقل کرده است، منظور از میلاد، میلاد مهر یا خورشید است. نامگذاری نخستین ماه زمستان و سال نو با نام «دی» به معنای دادار ـ خداوند از همان باورهای میترایی سرچشمه میگیرد.
نخستین روز زمستان در نزد خرمدینانی که پیرو مزدک، قهرمان بزرگ ملی ایران بودهاند، سخت گرامی و بزرگ دانسته میشد و از آن با نام «خرم روز» یاد میکرده و آیینهایی ویژه داشتهاند. این مراسم و نیز سالشماری آغاز زمستانی هنوز در میان برخی اقوام دیده میشود که نمونه آن تقویم محلی پامیر و بدخشان (در شمال افغانستان و جنوب تاجیکستان) است. همچنین در تقویم کهن ارمنیان نیز از نخستین ماه سال نو با نام «ناواسارد» یاد شده است که با واژه اوستایی «نوسرذه» به معنای «سال نو» در پیوند است.
هر چند برگزاری مراسم شب چله و میلاد خورشید در سنت دینی زرتشتیان پذیرفته نشده است؛ اما خوشبختانه اخیراً آنان نیز میکوشند تا این مراسم را همچون دیگر ایرانیان برگزار کنند. البته در شبه تقویم نوظهوری که برخی زرتشتیان از آن استفاده میکنند و دارای سابقه تاریخی در ایران نیست، زمان شب چله با 24 آذرماه مصادف میشود که نه با تقویم طبیعی انطباق دارد و نه با گاهشماری دقیق ایرانی و نه با گفتار ابوریحان بیرونی که از شب چله با نام «عید نود روز» یاد میکند. از آنرو که فاصله شب چله با نوروز، نود روز است.
امروزه میتوان تولد خورشید را آنگونه که پیشینیان ما به نظاره مینشستهاند، تماشا کرد. در دوران باستان بناهایی برای سنجش رسیدن خورشید به مواضع سالانه و استخراج تقویم ساخته میشده که یکی از مهمترین آنها چارتاقی نیاسر کاشان است. پژوهشها نشان میدهد که این بنا بگونهای طراحی و ساخته شده است که میتوان زمان رسیدن خورشید به برخی از مواضع سالانه و نیز نقطه انقلاب زمستانی و آغاز سال نو میترایی را با دقت تماشا و تشخیص داد. چارتاقی نیاسر بنایی است که تولد خورشید بگونهای ملموس و قابل تماشا در آن دیده میشود. این ویژگی را چارتاقی «بازه هور» در راه نیشابور به تربت حیدریه و در نزدیکی روستای رباط سفید، نیز داراست که البته فعلاً دیواری نوساخته و الحاقی مانع از دیدار پرتوهای خورشید میشود. هر ساله مراسم دیدار طلوع و تولد خورشید در چارتاقی نیاسر ه با حضور دوستداران باستانستارهشناسی ایرانی و دیگر علاقهمندان، در شهر نیاسر کاشان برگزار میشود.
حافظ در شب یلدا
معمولاً در شب یلدا رسم بر این است که صاحبخانه، دیوان حافظ را به بزرگتر فامیل میدهد. سپس هر یک از میهمانان نیت کرده و بزرگِ مجلس، این جمله را میگوید و تفعلی به گنجینه حافظ میزند: «ای حافظِ شیرازی/ تو محرم هر رازی/ بر ما نظر اندازی/ قسم به قرآن مجیدی که در سینه داری...» یا هر چیزی شبیه به این. این رسم یکی از رسوم پرطرفدار شب یلداست که امروزه با فنآوری روز نیز بهروز شده. به طوری که در بعضی خانوادهها به جای کتاب حافظ، از فالنامه، نرمافزار تفعل مجازی در رایانه، پایگاههای اینترنتی ویژه فال، نرمافزارهای ویژه تلفن همراه، سامانه پیام کوتاه یا پیامک و... برای انجام این رسم استفاده میکنند که سرگرمی خوبی برای خانوادهها در این شب بلند سال است.
پبشینهٔ جشن یلدا
یلدا و جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار میکردهاند. در این باور یلدا روز تولد خورشید و بعدها تولد میترا یا مهر است. این جشن در ماه پارسی «دی» قرار دارد که نام آفریننده در زمان پیش از زرتشتیان بوده است که بعدها او به نام آفریننده نور معروف شد. نور، روز و روشنایی خورشید، نشانههایی از آفریدگار بود، در حالی که شب، تاریکی و سرما نشانههایی از اهریمن. مشاهده تغییرات مداوم شب و روز مردم را به این باور رسانده بود که شب و روز یا روشنایی و تاریکی در یک جنگ همیشگی به سر میبرند. روزهای بلندتر روزهای پیروزی روشنایی بود، در حالی که روزهای کوتاهتر نشانهای از غلبهٔ تاریکی.
یلدا برگرفته از واژهای سریانی است و مفهوم آن « میلاد» است (زیرا برخی معتقدند که مسیح در این شب به دنیا آمد). ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر «میترا» میپنداشتند و به همین علت این شب را جشن میگرفتند و گرد آتش جمع میشدند و شادمانه پایکوبی میکردند. آن گاه خوانی الوان میگستردند و « میزد» نثار میکردند. «میزد» نذری یا ولیمهای بود غیر نوشیدنی، مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا، و در آیینهای ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی میگستردند که بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآوردهها و فرآوردههای خوردنی فصل و خوراکهای گوناگون، همچون خوراک مقدس و آیینی ویژهای که آن را « میزد» مینامیدند، بر سفره جشن مینهادند.
باوری بر این مبنا نیز بین مردم رایج بود که در شب یلدا، قارون (ثروتمند افسانه ای)، در جامه کهنه هیزم شکنان به در خانهها میآید و به مردم هیزم میدهد، و این هیزمها در صبح روز بعد از شب یلدا، به شمش زر تبدیل میشود، بنابراین، باورمندان به این باور، شب یلدا را تا صبح به انتظار از راه رسیدن هیزم شکن زربخش و هدیه هیزمین خود بیدار میماندند و مراسم جشن و سرور و شادمانی بر پا میکردند.
جشن یلدا در ایران امروز
جشن یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شبنشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار میشود. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوههای گوناگون است که همه جنبهٔ نمادی دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پری آن، آیندهگویی میکنند.
یلدای ایرانی، شبی که خورشید از نو زاده میشود. یلدا در افسانهها و اسطورههای ایرانی حدیث میلاد عشق است که هر سال در «خرم روز» مکرر میشود. ماه دلداده مهر است و این هر دو سر بر کار خود دارند که زمان کار ماه شب است و مهر روزها بر میآید. ماه بر آن است که سحرگاه، راه بر مهر ببندد و با او در آمیزد، اما همیشه در خواب میماند و روز فرا میرسد که ماه را در آن راهی نیست. سرانجام ماه تدبیری میاندیشد و ستاره ای را اجیر میکند، ستاره ای که اگر به آسمان نگاه کنی همیشه کنار ماه قرار دارد و عاقبت نیمه شبی ستاره، ماه را بیدار میکند و خبر نزدیک شدن خورشید را به او میدهد. ماه به استقبال مهر میرود و راز دل میگوید و دلبری میکند و مهر را از رفتن باز میدارد. در چنین زمانی است که خورشید و ماه کار خود را فراموش میکنند و عاشقی پیشه میکنند و مهر دیر بر میآید و این شب، «یلدا» نام میگیرد. از آن زمان هر سال مهر و ماه تنها یک شب به دیدار یکدیگر میرسند و هر سال را فقط یک شب بلند و سیاه و طولانی است که همانا شب یلداست.
در زمان ابوریحان بیرونی به دی ماه، «خور ماه» (خورشید ماه) نیز میگفتند که نخستین روز آن خرم روز نام داشت و ماهی بود که آیینهای بسیاری در آن برگزار میشد. از آن جا که خرم روز، نخستین روز دی ماه، بلندترین شب سال را پشت سر دارد پیوند آن با خورشید معنایی ژرف مییابد. از پس بلندترین شب سال که یلدا نامیده میشود خورشید از نو زاده میشود و طبیعت دوباره آهنگ زندگی ساز میکند و خرمی جهان را فرا میگیرد